مقدمه

دنياي نو دستاوردهاي متنوعي به بشر ارزاني كرده است. مهم ترين و به نوعي دستاورد اساسي دنياي نو تكنولوژي است. اگر تكنولوژي را مجموعه يافته ها و دانسته­ هاي بشر در زمينه علوم و فنون از ابتدا تا كنون بدانيم ديگر جدا كردن آن بعنوان يك مجموعه مستقل از زندگي روزمره ميسر نخواهد بود. زندگي امروزه در بستر تكنولوژي جاري است. اما تكنولوژي به گونه اي اجتناب ناپذير آلوده ساز است و يا دست كم تا كنون تكنولوژي كاملاً سازگار با محيط زيست يافت نشده است. تنها چند دهه است كه بشر پس از سرمستي چند قرني متوجه عواقب هولناك زيست محيطي كه كره خاك را تهديد مي­نمايد شده است.

امروزه با توجه به افزایش جمعت، توسعه شهرها و صنایع و به تبع آن دستیابی به سطح رفاه بالاتر، لزوم توجه به توسعه پایدار و محیط زیست امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. توسعه پایدار فرایند تغییری است، در استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذاری‌ها، سمت گیری توسعه فناوری و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. توسعه پایدار که از دهه ۱۹۹۰ بر آن تاکید شد جنبه‌ای از توسعه انسانی و در ارتباط با محیط زیست و نسل‌های آینده است. توسعه پایدار به عنوان یک فرایند که لازمه بهبود و پیشرفت است، اساس بهبود وضعیت و رفع کاستی‌های اجتماعی، فرهنگی جوامع پیشرفته‌است و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و بویژه کشورهای در حال توسعه باشد. توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تامین نیازهای اولیه زیستی انسان، دست‌یابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و حفظ یگانگی اکولوژیکی.

آلودگي هوا را مي توان به طرق مختلفي تعريف نمود. براي برخي از مردم آلودگي هوا عبارت است از افزايش (و يا حتي كاهش) غلظت برخي اجزاء تشكيل دهنده هوا در مقايسه با حالت اوليه و طبيعي جو بدون فعاليت هاي انساني. با در نظر گرفتن اينكه اتمسفر كره زمين در طول عمر خود تغييرات چشمگيري را شاهد بوده است و با توجه به اين واقعيت كه فعاليت هاي آتشفشاني، آتش سوزي جنگل ها و طوفان هاي مهيب تفاوت هاي منطقه اي قابل ملاحظه اي در غلظت اجزاء تشكيل دهنده اتمسفر را سبب مي شوند، چنين تعريفي محدود و نابسنده جلوه مي كند. بنابراين تعريف دقيق­تر آلودگي هوا عبارتست از وجود تركيبات ناشي از فعاليت هاي انساني يا فرآيندهاي طبيعي در هواي محيط كه موجب تاثيرات نامطلوب بر روي انسان يا محيط زيست مي شود.

آلودگی هوا از دو راه تشکیل یا تثبیت می­شود که عبارتند از:

۱- شرایط طبیعی: مانند آتشفشان­ها یا شرایط اقلیمی‌و جغرافیایی که تثبیت کننده آلودگی هوا می­باشند. کنترل مطلوب این موارد خارج از قدرت بشر است.

۲- شرایط انسانی: در بیشتر نقاط پر جمعیت جهان بویژه کشورهای غیرصنعتی، منابع الاینده انسانی و فعالیت­های بشری تأثیر بیشتری بر آلودگی هوا دارد. این فعالیت­ها بصورت قابل ملاحظه­ با استانداردهای زندگی بشر مرتبط بوده و عدم استفاده از انواع صنایع موجب کاهش سطح رفاه زندگی بشر خواهد شد. به همین دلیل توصیه کلی، تمرکز بر ادامه فعالیت­ها و کنترل آلاینده­های هوا می­باشد.

ضرورت انجام طرح:

معضل آلودگي هواي شهرهاي بزرگ از جمله مسائلي است كه سال هاست مورد بحث بوده و گاه و بيگاه پس از پايداري هوا و افزايش بيش از پيش آلاينده ها مسئله روز شده و بحث ها شدت مي گيرد، ولي پس از تغيير سيستم جوي و كاسته شدن از بار آلودگي، دوباره اين مسئله فراموش مي شود. در شهر های بزرگ ایران، آلاينده هاي اوليه منوکسيد کربن، اکسيد هاي ازت، اکسيد هاي گوگرد، هيدروکربورها و ذرات توسط تعداد محدودي از سيستم هاي مانيتورينگ سنجش شده و نتايج آن گزارش مي­شود، در صورتي كه در كشورهاي پيشرفته عملا" آلاينده هاي اوليه کنترل شده و آلاينده هاي ثانويه مورد توجه قرار دارد و نظر اجمالي به مقالات مجلات و صحبت با متخصصين امر در اين زمينه در دنيا نشان­دهنده اين مسئله است كه آلودگي هوا در ساير كشورها جهت ديگري يافته است. افزايش مرگهاي زودرس، بيماريهاي قلبي- عروقي، بيماريهاي تنفسي، سرطانهاي مختلف ازجمله لوسمي، سرطان ريه، آسم، آسم كودكان، آمفيزم، ناهنجاري­هاي رفتاري و روند افزايش هزينه هاي ارزي و ريالي دارو و درمان توسط دولت نشان­دهنده اين واقعيت است كه آلودگي هواي شهرهاي بزرگ يك بحران است و اجراي طرحهاي جامع تحقيقاتي جهت حل اين بحران لازم الاجرا است. با توجه به اينكه هر انسان در شبانه­ روز ١٤- 16 متر مكعب هوا براي تامين اكسيژن خود نيازمند است، ورود آلاینده­ها در ريه­ها و ارتباط مستقيم با بيماريهاي تنفسي اهميت اين پروژه را بيش از پيش مشخص مي سازد. عدم تحرک هوا بويژه در فصول پاييز و زمستان باعث انباشت آلاينده ها ميشود. باد نيز که يکي از عوامل مهم جوي براي خروج آلودگي ها به شمار مي آيد، فقط بصورت عاملي براي انتقال آلودگي از شمال به جنوب و بالعکس عمل مي کند و عمده اين بادها سرعتي کمتر از ٣ متر بر ثانيه دارند. پايداري بيشتر هوا به خصوص در دو فصل پاييز و زمستان، باعث پيدايش شرايط لازم جهت تراکم آلودگي در سطح زمين و همترازبا سطح تنفسي مردم شده و سلامتي آنها را بخطر مي اندازد. بررسي هاي انجام شده نشان داد كه تاكنون در زمينه پایش جامع در هواي شهر بندر عباس مطالعه کاملي انجام نشده است. لذا ضرورت انجام اين پروژه جهت كنترل وپيش بيني هاي لازم بيش از پيش احساس مي شود.

اهداف طرح طبق شرح خدمات عبارتند از:

1.     ایجاد زیرساخت مناسب و بهبود فرآیند حفظ و کنترل محیط زیست شهر بندر عباس

2.     شناسایی آلاینده‌های هوای شهر بندر عباس

3.     تهیه سامانه اطلاعاتی مکانی و زمانی آلاینده‌ها در محیط GIS

4.     سرعت بخشیدن و کارآمد کردن سیستم نظارتی محیط زیستی شهر بند عباس

5.     رصد و نظارت منطقه‌ای بر وضعیت منابع آلاینده و منابع زیستی شهر بندر عباس

6.     ارایه راهکارهای عملیاتی کاهش آلاینده‌های هوا